Arte-documentaire over Australiës regenwoud

Minder bekend

Zodra het woord regenwoud valt, denken we aan Zuid-Amerika, het Amazonegebied en alles wat daar bijhoort. Zelden of nooit realiseren we ons dat er ook in Australië een regenwoud bestaat. En wie door die gedachte wordt geprikkeld of anderszins geïnteresseerd raakt, heeft de gelegenheid om drieénveertig minuten lang over dat thema te worden geïnformeerd door middel van een documentaire die Arte-tv op maandag 28 december zal worden uitgezonden tussen 20:15 uur en 21:00 uur.

Het gaat hier om een Australische documentaire uit 2008, die is gemaakt door David Warth en Michael Balson. Daarin wordt het beeld geschetst over de bedreigende situatie waarin ook dit regenwoud verkeert en wat er, ondanks het ontbreken van een internationale conventie wordt geprobeerd en gedaan om bij te dragen aan het voorkomen van een al te grote opwarming van de aarde.

De film, die op het beeldormaat 16:9 zal worden uitgezonden, wordt één keer door Arte herhaald: op 4 januari 2010, vanaf 06:45 uur.

__________

Foto: © Arte F/ Michael Snedic.

Thema-avond Risko Natur op Arte-televisie

Dinsdag 15 december presenteert Arte-televisie een thema-avond onder de titel Risiko Natur. Daarin worden behandeld de orkaan Lothar in 1999 ende bosbranden in Griekenland van 2007.
Direct om 21:00 uur begint de drie kwartier durende documentaire Der Jahrhundertsturm over de orkaan Lothar, die in West-Europa honderd mensenlevens heeft geëist en daarnaast zeer veel materiële schade heeft aangericht.
De vaag die wordt gesteld, is: Zijn de veiligheidsmaatregelen nu beter dan tien jaar geleden?
Die documentaire wordt omk 21:45 uur gevolgd door nog een rolprent, Verbrannte Erde, over het crisismanagement gedurende de bosbranden in Griekenland in het jaar 2007.

Paul Steffens ontdekt tien diverse natuurparken

Kleurrijke werelden

Op maandag 16 november begint Arte-televisie met de uitzending van een tiendelige reeks documentaires over natuurparken van zeer uiteenlopend karakter, verspreid over diverse delen van de wereld. De titel van de reeks is Steffens entdeckt. Die persoonsnaam wijst in de richting van één der beide regisseurs: Paul Steffens, die samen met Ninette Kraunus deze reeks documentaires heeft gerealiseerd voor het tweede Duitse publieke televisienet (ZDF), eerder dit jaar.

De eerste aflevering behandelt Palau — Korallparadiese der Südsee — en zal worden uitgezonden tussen 20:15 uur en 21:00 uur. Een herhaling van de film is voorzien voor maandag 23 november, 's middags om 14:00 uur.

Nog vier afleveringen deze week

Gedurende de resterende dagen van de week van maandag 16 toten met vrijdag 20 november zal elke avond op het genoemde tijdstip een aflevering worden gepresenteerd, en hetzelfde geldt voor de herhalingen in de week daarop, dan steeds in de middag.

Deze andere vier afleveringen behandelen op

Dinsdag 17 november: Grönland — Eisige Wildnis.

Woensdag 18 november: Polen — Europas letzter Urwald.

Donderdag 19 november: Namibia — Nationalpark im Aufbruch.

Vrijdag 20 november: Australien — Der giftige Kontinent.

Vijf afleveringen volgende week

In de week van maandag 23 november tot en met vrijdag 27 november zullen de vijf overige

afleveringen in de reeks van tien worden uitgezonden. Ongetwijfeld zullen ook die successievelijk worden herhaald.
__________
Afbeelding: Paul Steffens met exotisch dier.

Als een vis in en om en onder water: destructie

Als een vis in en onder water
In het Nieuws van 18:00 uur dat door TV Noord op werkdagen en op zaterdag wordt uitgezonden — en tot de volgende ochtend 06:00 uur zal worden herhaald — kwam het thema duiken in de wateren van Groningen en omgeving aan de orde. Een sympathieke, enthousiaste en enthousiasmerende duikdocent kwam, deels in het water staande en reeds van zichzelf stralend, vertellen wat er zo leuk aan was om onder water in rust te kunnen zien wat zich daar zoal afspeelde, maar waarover relatief weinig — beslist zijn het er te weinig — mensen verder nadenken. Enkele van zijn 'studenten' kwamen eveneens aan het woord en ook diegenen waren vol lof over de rust en de beweging in stilte die onder het wateroppervlak plaatshebben. Af en toe lokte een ver gelegen oord om ook daar eens een kijkje te nemen.


Doch de vele duikers — het zijn er inmiddels vier miljoen per jaar, en de meeste van hen komen uit Duitsland, waardoor af en toe de indruk ontstaat dat het gebied in kwestie zich ontwikkelt tot een tweede Mallorca — die in bij voorbeeld Egypte willen onderzoeken wat er allemaal onder water te beleven valt en die zich aldaar maar al te graag overgeven aan hun sport/liefhebberij, vormen inmiddels een bedreiging voor de instandhouding van onder meer de koraalriffen van de Rode Zee, die veel schade ondervinden van al die duikende toeristen. Juist dat percentage van de duikers dat zich verwilderd gedraagt, is de oorzaak voor de actuele, verontrustende situatie.

Aflevering van de reeks Die Story
Veel meer daarover is te zien in de natuurdocumentaire die over dat thema gaat — Bedrohte Paradiese: Ägypten — Wie Tauchtouristen die Unterwasserwelt zerstören. Die rolprent, die wordt op maandag 3 augustus — tussen 22:00 uur en 22:45 uur — door de Westdeutsche Rundfunk (WDR) uitgezonden, en zal hopelijk op een later tijdstip nog eens aldaar, dan wel via Arte-televisie, worden herhaald. Het betreft hier een dilm van Johannes Höflich en Jo Angerer. Duiker-camerman Jörg Matzky maakt de kijkers deelgenoot van niet alleen alle schoons wat hij in die regionen onder water tegenkomt, maar eveneens wijst hij de enorme schade aan, die daaraan inmiddels is toegebracht: het zijn waarachtig de laatste dagen in een paradijs.
Deze film zal door de WDR worden herhaald in de nacht van woensdag 5 op donderdag 6 augustus, tussen 00:55 uur en 01:40 uur.
___________
Afbeeldingen
1. Bedreigd onderwaterdier in de Rode Zee. Vooral duizenden kilo's plastic afval ligt op de bodem van de baaien.
2. Bedreigde glasvisjes. Hier een zwerm, zoals die het meest voorkomen in rotsspleten en bij wrakken.

Haaien-alarm rond de eilanden van Frans Polynesië

Bedreigde diersoort
In de serie 360-Geo˚-Reportage wordt zaterdag 1 augustus, 's avonds tussen 20:15 uur en 21:00 uur, een nieuwe aflevering gepresenteerd door Arte-televisie, die vooralsnog eenmalig is, want er staat geen enkele herhaling aangegeven.
Het betreft de film Hai-Alarm in Polynesien, een geo-reportage uit 2006, die door Dominque Hannequin en Pascal Lorent als Duits-Franse coproductie is gerealiseerd. Die twee laten in hun film zien dat de mens weliswaar van oudsher angst voor haaien heeft gehad, maar dat juist die vissen momenteel rond de eilandengroepen van Frans Polynesië met uitsterven worden bedreigd.


De mens als boosdoener
Dit feit wordt bijna uitsluitend veroorzaakt door het feit dat in het verre Oosten haaienvinnensoep als delicatesse geldt en als gevolg daarvan er miljoenen haaien worden gevangen, doordat vissers wel mee willen varen op de economisch voor hen positieve gevolgen van die mensen-wensen. De gevolgen voor de wereld onder water zullen katastrofaal zijn als daar niet snel verandering in de situatie komt.
In deze aflevering van 360˚ Geo-Reportage begeleiden onze beide filmers de enthousiaste diepzeeduiker en dierenfilmer Yves Levèvre. Hij voert op tal van fronten strijd om de bewuste diersoort voor de wereld onder water in die regio te behouden.
__________
Foto: © Yves Lefèvre.

Twintig eilanden-films vanaf maandag op Arte-tv

Een hele maand eilanden-docu's
Met ingang van maandag 6 juli vertoont Arte-televisie, op werkdagen tussen 20:15 uur en 21:00 uur, de documentaireserie van in totaal twintig delen met de Duitse titel Inselträume. Daarin, zo wordt medegedeeld, zullen de mooiste eilanden ter wereld worden geportretteerd. De eerste aflevering draagt de titel Die Marquesas-Inseln. Deze bevinden zich in Frans Polynesië, anderhalf duizend kilometer ten noorden van Tahiti en bijna twee keer zo ver (2900 km) zuidwaarts verwijderd van Hawaii. Dit meer dan eens als 'verloren paradijs' gekwalificeerde gebied behoort tot de fraaiste delen van de wereld, maar wordt door relatief weinig toeristen bezocht, ondanks de aanwezigheid van meer dan slechts enkele aldaar aanwezige bijzonderheden.

Onherbergzaam
Deze eilanden, bestaande uit vulkanisch gebergte, en omschreven als een 'speer die uit zee opsteekt', beslaan een lengte van zo'n 400 kilometer. Door het ontbreken van koraalriffen en kustvlakten is het gebied van deze eilanden nogal onherbergzaam geworden. De nu nog achtduizend bewoners — niet zo lang geleden waren het er nog ruim zes keer zoveel — leven grotendeels in overeenstemming met de tradities van hun voorouders.


Vijf avonden
Elke avond zendt Arte-televisie een andere film uit; dinsdag 7 juli zal dat zijn over Nantucket, USA; woensdag stelt men u de Marajó-eilanden van Brazilië voor; donderdag 9 juli is de beurt aan de Noorse Lofoten, en de eerste week wordt afgesloten met de vijfde bijdrage in de reeks over Hainan in China.
____________
Afbeeldingen
1. Marquesas Eilanden.
2. Lofoten.

Arte-documentaire — In de wereld van de robben

Natuurlijke omgeving
Of je er nu van houdt of niet dat dieren in circussen optreden — en het lijkt erop dat het aantal mensen dat dit verschijnsel afwijst, steeds groter wordt —, vrijwel iedereen kent ze, robben die kunstjes vertonen en deze voor laaiend enthousiaste tenten vol mensen keer op keer ten beste geven. Er zullen echter onder die groepering niet al te veel toeschouwers zijn die zich afvragen hoe robben in de eigen natuurlijke omgeving functioneren. Om daarover meer — en zinvolle — informatie te krijgen, is het verstandig dat diegenen op vrijdag 26 juni, tussen 19:00 uur en 19:45 uur — dan wel naar een van de beide herhalingen — kijken naar een Franse documentaire uit 2006 van François de Riberolles, gemaakt voor Arte-televisie Frankrijk.


In de schier eindeloze ijszee van de Zuidpool laat de pelsrob zien hoe zijn dagelijkse bestaan verloopt. Aan de hand van een gedeeltelijk gefingeerd verhaal — voor beter inzicht in sommige details — over een mannetjesrob die zich heeft teruggetrokken op een vulkaaneiland op de zuidelijke helft van onze globe, kan de kijker een beter begrip krijgen van al hetgeen zich in het leven van een zeehond afspeelt. Dat er nog tal van verschillende soorten van deze dieren zijn, komt hopelijk eveneens aan de orde in deze film.
Overigens zijn kinderdagverblijven, en vooral strandpaviljoens, niet zelden voorzien van de naam De Zeerob.
De documentaire draagt de Duitse titel In der Welt der Robben en zal door Arte worden herhaald op vrijdag 3 juli 's ochtends om 09:10 uur, en nog eens op dinsdag 7 juli om 16:40 uur.
__________
Afbeelding: Zeehonden op een zandbank.

Tweemaal de Oostzee als thema in Duitse tv-films

Het dierenrijk
Twee films met een verschillend zwaartepunt, via twee verschillende Duitse televisiezenders, over één en hetzelfde thema — Die Ostsee — Sanftes Meer im Norden zullen allebei op woensdag 24 juni worden uitgezonde in de avonduren.
De eerste film wordt door de regionale zender NDR (Norddeutscher Rundfunk) op prime time, van 20:15 uur tot 21:00 uur, uitgezonden in de reeks Expeditionen ins Tierreich. Die rolprent behoeft dan ook geen nadere, althans geen nadere gedetailleerde toelichting. Naast de beelden en gegevens over het ontstaan van dat water, zullen de er nog levende dieren door een verteller buiten beeld — voice over noemt men zulks in modern Nederlands — worden voorgesteld, zonder twijfel met verbindingen naar vroeger tijden. Dat we dan in een tv-film flink wat beelden te zien zullen krijgen, ligt voor de hand.



Ecosysteem in zwaar water
Enkele uren later, tussen 22:15 uur en 22:45 uur, zendt het tweede publieke Duitse televisienet (ZDF) een populair-wetenschappelijke documentaire uit in de reeks Abenteuer Wissen, en deze heeft als ondertitel Die Ostsee — Engpass im Binnenmeer. Daarin komt de vraag aan de orde of het nog wel mogelijk is om het thans bestaande ecosysteem in deze binnenzee te redden. En hoe ingrijpend zijn de gevaren die uitgaan van een eventueel lek in de 1.200 kilometer lange gaspijp — één der onzalige erfenissen van de vorige Duitse bondskanselier — die tussen Duitsland en Rusland loopt en exact door dat Oostzeegebied dat nog niet tot op de bodem is uitgezocht. Meer dan honderd uitermate kritische stemmen zijn opgegaan tegen de aanleg van die gasleiding. Maar economische belangen, welke niet zelden heel erg op een paar personen zijn gericht, geven bijna altijd de doorslag. Politici vormen nu eenmaal, doorgaans, niet de soort mensen bij wie de mogelijkheid tot aanpassingen ten faveure van het volk dat zij heten te vertegenwoordigen, sterk zijn ontwikkeld.
De uitzending zal in het Nachtprogramma van het ZDF worden herhaald tussen 01:55 uur en 02:25 uur.
__________
Foto: Norddeutscher Rundfunk.

Een paradijs in eeuwig blauw — De Azoren

Ver van de 'bewoonde wereld'
Ergens middenin de Atlantische Oceaan, op veertien honderd acht en veertig kilometer afstand van de kust van Portugal en ongeveer twee duizend kilometer verwijderd van de Amerikaanse kust, liggen de Azoren, een archipel met negen bewoonde eilanden. Net als het eiland Madeira maken deze eilanden deel uit van de staat Portugal, maar vormen ze een autonoom onderdeel daarvan.


Natuurdocumentaire
Op maandag 15 juni, direct na het vroege avondjournaal Tagesschau, zendt het eerste Duitse publieke televisienet, ARD/Das Erste, in de reeks Erlebnis Erde, een natuurdocumentaire uit over deze eilanden, met de titel Die Azoren — Paradies im ewigen Blau. De film wordt vertoond tussen 20:15 uur en 21:00 uur, en zal ongetwijfeld over niet al te lange tijd via één van de regionale zenders in het zogenoemde Dritte Programm worden herhaald. Sommige van die zenders zijn via de kabel in Nederland te ontvangen. In mijn omgeving zijn dat de NDR, de WDR en de SWF, die het dichtst aan ons land grenzen.

De bultrugwalvis: een langeafstandskampioen

Fascinerend vermogen
In de BBC-serie Planet Earth presenteert Sir David Attenborough op zaterdag 13 juni — tussen 19:00 uur en 20:00 uur onze tijd — opnieuw een herhaling van de aflevering Shallow Seas — over de bultrugwalvis en de enorme afstanden welke die dieren, samen met hun jongen, afleggen. Dat gaat vanaf de grandioze sfeer van de tropen tot aan de poolzee waar ze het meeste van hun benodigde voedsel kunnen bunkeren. Deze bultrug is één der grootste walvissoorten; deze zoogdieren kunnen een lengte tussen 12 en 15 meter bereiken.
Deze elfdelige serie stamt uit 2006, maar het heeft vijf jaar geduurd voordat deze compleet was. Het was een samenwerkingsverband tussen de BBC, Discovery Channel en de Japanse zendgemachtigde NKH (Japanese Broadcasting Corporation). De aflevering over de bultrugwalvis is de tiende uit de reeks van elf, die overigens later nog is aangevuld met een zogenaamd bijkomende aflevering, getiteld The Future. Sedert 2006 is de hele reeks ook verkrijgbaar als complete reeks van vijf BBC-dvd's.

Een natuurgebied als onverwachte DDR-erfenis

Grootste groenstrook
In de reeks Erlebnis Erde — documentaires van het publieke Duitse televisienet ARD/Das Erste — kunt u op maandag 8 juni, tussen 20:15 uur en 21:00 uur kijken naar een uitzonderlijke rolprent, waarin een volkomen onverwachte erfenis van de voormalige DDR in kaart wordt gebracht: Das Grüne Band.
Het stuk niemandsland ter weerszijden van de — in augustus 1961 op bevel van de machthebbers in de toenmalige DDR opgetrokken — Muur om zich af te scheiden van de West-Duitsers, blijkt in de twintig jaar die inmiddels zijn verstreken na de 'val' van die Muur — behalve dan in de hoofden van zoveel Duitsers ter oost- èn westzijde van dat grauw-afstotende bouwsel — langzaam maar zeker te zijn veranderd in de grootste groenstrook van Europa. Het allermooiste daarvan is dat er bedreigde diersoorten een toevlucht hebben gevonden. Het gebied, dat zich uitstrekt van de badplaats Travemünde in het Noorden tot aan Hof, bij het drielandenpunt in het Zuiden, zal in de drie kwartier die de documentaire beslaat zo goed mogelijk worden belicht.

Ginkgo — de odyssee van een wonderboom

Oudste boom op aarde
Op woensdag 3 juni, 's ochtends om 09:10 uur, herhaalt Arte-televisie voor de laatste keer een uitzending over de oudste boom ter wereld, de ginkgo biloba. Dit natuurfenomeen wordt geacht de oudste boom op aarde te zijn. De naam doet de Oost-Aziatische oorsprong reeds vermoeden, en inderdaad is de reis, die de boom aantrad om de wereld te veroveren, daar begonnen. In China worden de geneeskrachtige elementen van de boom al eeuwen gebruikt. Inmiddels zijn eveneens vele niet-alternatieve medici ervan overtuigd dat preparaten uit deze boom ertoe kunnen bijdragen dat de hersenfunctie en de werking van het geheugen aanmerkelijk worden verbeterd.
De documentaire van Michael R. Gärtner — dit jaar gerealiseerd voor het Zweite Deutsche Fernsehen — duurt 43 minuten en verschaft een uitstekend inzicht in de geschiedenis van de boom, en biedt aan de hand van voorbeelden de veelzijdige mogelijkheden. Zo bleek de boom na de bodemverontreiniging als gevolg van de werking van de in 1945 op Hiroshima afgeworpen atoombom, resistent. Niet in de laatste plaats als gevolg daarvan geldt dit wonderbaarlijke product van de natuur eveneens als symbool van vrede.
Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) was aangedaan door deze boom en heeft daarover een gedicht geschreven. Hij liet echter de letter K uit de naam van de boom.

* * * * * *

Gingo biloba

Dieses Baum's Blatt, der von Osten
Meinem Garten anvertraut,
Gibt geheimen Sinn zu kosten,
Wie's den Wissenden erbaut.

Ist es Ein lebendiges Wesen?
Das sich von sich selbst getrennt,
Sind es zwei? Die sich erlesen,
Das man sie als eines kennt.

Solche Frage zu erwidern
Fand ich wohl den rechten Sinn;
Fühlst du nicht an meinen Liedern
Daß ich Eins und doppelt bin?
____________
Afbeeldingen
1. De boom Ginkgo biloba.
2. Voorzijde van het omslag van een deeltje met honderd gedichten van Johann Wolfgang von Goethe, met daarop het ginkgo-blad. Insel Taschenbuch 2000, voor het eerst uitgekomen in 1997 (Insel Verlag, Frankfurt am Main und Leipzig; ISBN 3-458-33700-8).

Geneeskrachtige paddestoel uit Tibet — op Arte-tv

Regenererende werking
In de Chinese Himalaya groeit een heel bijzondere paddestoel die — op de juiste manier verwerkt — over wonderbaarlijke krachten blijkt te beschikken, en nu dit gegeven 'als een lopend vuurtje' over de aardbol is verspreid, is de navraag intussen zo groot geworden dat dit gevolgen heeft voor de bevolking van Tibet. De paddestoel staat bekend als viagra uit de Himalaya.
Arte-televisie biedt op vrijdag 29 mei, tussen 19:00 uur en 19:45 uur — op de gebruikelijke documentairetijd, zeg maar — een kijkje 'in de keuken' door middel van en Franse documentaire uit 2008 van Jeanne Mascolo de Filippis, vervaardigd voor Arte France.


De paddestoel in kwestie heeft echter een breder therapeutisch scala. Niet alleen zorgt deze voor regeneratie, maar beschikt tevens over versterking van de lichaamseigen afweerkrachten. Dat heeft ervoor gezorgd dat deze paddestoel officieel in de traditionele Chinese geneesmiddelen is opgenomen. De veelzijdige werkzaamheid van het middel heeft voor een enorme groei van de navraag gezorgd. En daarmee is het een interessant handelsobject geworden.
De documentaire over dit uitzonderlijke levende wezen — half mens, half dier — dat op ongeveer 5000 meter hoogte in het Himalaya-gebergte groeit en bloeit, wordt in HD-kwaliteit uitgezonden met een beeldformaat van 16:9 en stereofonisch geluid. De film zal door Arte nog twee keer worden herhaald: op vrijdag 5 juni, 's ochtends om 09:10 uur , en dan nog eens op maandag 8 juni, in de nacht , beginnend om 04:10 uur.
__________
Afbeelding: Gedroogde 'rupsenpaddestoel' uit Tibet. (Foto: Arte France © Isabelle Han.)

Met acht armen en koppie koppie door het leven

Fascinerend
Arte-televisie heeft op donderdag 14 mei , des avonds tijdens het belangrijkste televisiemoment van de dag — tussen 20:15 uur en 21:00 uur — een documentaire over de inktvis op het programma staan. Dat werd wel tijd ook, aangezien we over tal van dieren — variërend van alledaags tot relatief zeldzaam, dan wel bedreigd met uitsterven — worden geïnformeerd via films, maar over de inktvis hoor en lees je — althans spontaan — weinig. Maar het dier dat geen echte vis is, fascineert toch menigeen: niet alleen doordat het bacht armen heeft die uit het hoofd groeien en daarnaast voorzien is van ogen welke aan die van de mens doen denken en tenslotte blauw bloed in de aderen heeft stromen, en alleen al dat begrip spreekt bij menigeen tot de verbeelding.


Documentaire uit 2006
De film, die thans door Arte zal worden uitgezonden, draagt de titel Tintenfische — Acht Arme mit Köpfchen. Die documentaire van Gisela Kaufmann is gerealiseerd in 2006, in opdracht van de Westdeutsche Rundfunk (WDR). Deze cephalopoden — dieren welker voeten in de kop 'ontspringen' — hebben de beschikking over een enorm scala aan mogelijkheden ter vermomming; zodanig zelfs dat er geen ander dier is dat daar tegenop kan. Binnen enkele seconden kunnen ze hun vorm en kleur aanpassen, en als het moet, kunnen ze snel uit het gezicht verdwijnen door in een wolk van de eigen inkt te vluchten. Sommige van hen — zoals de inktvis — zijn daarin zo intens bedreven dat ze, door het strak trekken van de huid, kleuren van de omgeving kunnen aannemen. Een betere camouflage is niet denkbaar.

Met prijzen overladen
Deze natuurdocumentaire — die een coproductie is van de Australische maakster, de WDR, Arte en ABC Television van het eigen continent van Gisela Kaufmann — is op tien festivals met een prijs onderscheiden, waaronder één voor de beste onderwaterfotografie.
De rolprent die op het beeldformaat 16:9 wordt gepresenteerd, zal nogmaals door Arte worden uitgezonden op donderdag 21 mei, in de middag vanaf 14:00 uur.
____________
Afbeeldingen
1. Inktvis met acht armen.
2. Enevoudiger type inktvis.

Dochter van de bergen — over de rivier de Ganges

Veelbesproken Indiase stroom
De tweede Nederlandstalige Belgische televisiezender Canvas zal op donderdag 14 mei — 's avonds tussen 22:00 uur en 22:55 uur — de eerste aflevering van een driedelige serie presenteren over de meer dan 2.500 kilomter lange rivier de Ganges die zowel door India alsook door Bangladesh stroomt. Die eerste aflevering draagt de titel Daughter of the mountains. De Ganges geldt nog steeds als een heilige stroom— ondanks de extreme vervuiling van het water, dat tijdenlang een bedreiging heeft gevormd voor het leven van de mensen in dat land — maar vanzelfsprekend vooral diegenen die aan weerszijden van het water wonen. Talloze vrouwen doen de was nog altijd ouderwets in het rivierwater en miljoenen mensen nemen er een bad, somtijds — op hoogtijdagen bijvoorbeeld — massaal, en dat zoiets eventueel zeer ernstige vervuiling in de hand werkt, zal duidelijk zijn. Ook wordt er aan de oevers van dit water veelvuldig een crematie voltrokken.

Vier bronnen, vier tempels
De Ganges ontspringt hoog in de Himalaya uit vier bronnen. Bij elk van die bronnen staat een oude tempel, die stuk voor stuk, en jaar in, jaar uit, vele duizenden pelgrims — en waarschijnlijk ookwel flink veel toeristen — trekken.
__________
Foto: Satellietopname van de rivier de Ganges met de delta.

BBC-programma over het verschijnsel Regen

Wonderbaarlijk vocht van boven
Woensdag 29 april presenteert BBC 2-Television — tussen 22:00 uur en 23:00 uur onze tijd — een programma over het fenomeen Regen.
Het is een verschijnsel dat ieder in ons kikkerlandje maar al te goed gelooft te kennen, maar is dat ook zo?
In het bewuste programma, dat zal worden gepresenteerd door Griff Rhys Jones — ooit presentator van BBC's Not the nine o'clock news, een serie die ook de Nederlandse televisie heeft gehaald, zij het via een commerciële aanbieder — zal moeten blijken hoe goed, of juist niet, wij op de hoogte zijn met de talrijke wezenskenmerken van het fenomeen Regen.
Of deze heer Jones ons op een verteerbare manier iets te vertellen heeft over het thema in kwestie, zal onder meer blijken als we de ware vorm van een regendruppel — zo mogelijk in bewegende beelden — getoond krijgen, en als we deelgenoot worden gemaakt van een aantal feiten.

Achterhaalde opvatting
Zo meenden de Victorianen dat zij dit verschijnsel dat de natuur voor mens en dier in petto heeft, wel aan konden. Maar als gevolg van de huidige veranderingen in het klimaat en die 'aanpassingen' welke diezelfde natuur nog voor ons in petto heeft nu de mens vele eeuwen alles in het werk heeft gesteld om heer en meester over alle vormen van leven te spelen — en dat lijkt in tal van opzichten weliswaar een succes, maar is het vanzelfsprekend niet —, zal blijken dat die optimistische gedachte nu wel achterhaald is.

Leeuwen in Botswana, even anders dan gewoon — deze week tweemaal te zien op WDR-televisie

Noodgedwongen afwijking
In de natuurfilm van Tanja Jenkins en Mike Holding — die de Duitse regionale televisiezender WDR (Westdeutscher Rundfunk) op dinsdag 14 april, 's avonds tussen 20:15 uur en 21:00 uur uitzendt —, komen de kijkbuiswezens in aanraking met leeuwen van de Okavango-delta in Botswana. Als die roofdieren daar in de periode van droogte willen overleven, moeten ze zich van hun soortgenoten elders onderscheiden en wel door in het water te springen; al hebben ze een alternatief: de delta verlaten.


Elk jaar opnieuw treedt de Okovango buiten haar oevers en ligt het uitgedroogde gebied in de omgeving van de rivier een tijdlang onder water. Hier en daar steken kleinestukjes land boven het water uit, als kleine eilandjes. Voor de diersoorten aldaar geldt: wie er wil blijven leven, zal zich met het water moeten arrangeren, maar dat betekent heel concreet dat de aldaar verblijvende en bewust gebleven leeuwen hebben moeten leren zwemmen. Jonge leeuwen moeten ook heel snel hun angst overwinnen als ze, tezamen met de ouders, op buffeljacht willen gaan. Een enkele keer raakt een leeuwenjong achter en dan is het klagend te horen.
De manier van jagen in het water wijkt enigszins af van de methoden die we van leeuwen gewend zijn.
Dat alles zal de revue passeren in deze veelbelovende rolprent, die in de nacht van donderdag 16 op vrijdg 17 april — tussen 00:55 uur en 01:40 uur — zal worden herhaald.

Het zaad van kikkererwten voor de toekomst

Bedreiging
Eén van de directe gevolgen van de klimaatverandering en tevens van het uitsterven van zoveel diersoorten is de verslechtering van de mogelijkheid tot verzorging met voedsel van de komende generaties. Maar inmiddels heeft men ontdekt dat het zaad van eeuwenoude cultuurplanten erin zouden kunnen slagen om veel van hetgeen wij verbouwen voor het benodigde voedsel meer weerstand te verlenen, hetgeen kan inhouden dat ze de veranderingen in het klimaat beter kunnen doorstaan. De mensen die, onder leiding van regisseuse Sally Ingleton, de documentaire in kwestie heeft gerealiseerd, heeft het team van de Australische wetenschapper Kenneth Street dwars door Tadzjikistan begeleid, op zoek naar een oude vorm van kikkererwt. Die Kenneth Street wordt wel gezien als de Indiana Jones van de landbouw, die veelvuldig op zoek is naar oude cultuurplanten waarvan het zaad een zeker niet onaanzienlijke bijdrage kan leveren aan de bestendiging van datgene wat wij aan zaden van onze huidige beplanting voor de voedselvoorziening nodig hebben om als soort te kunnen overleven. Een reis van tweeduizend kilometer door Tadzjikistan is het gevolg geweest om daar te kunnen zoeken naar het zaad dat daar door verre voorouders werd gebruikt en dat zich daar nog moet bevinden; het kan dienen als een soort genetisch reservoir. De zoektocht bleek echter een veel zwaardere onderneming dan in eerste instantie werd verwacht.

Uitzendingen
Op woensdag 8 april wordt de documentaire Die Saat der Zukunft — een Australisch-Iers-Zweedse coproductie uit 2007 — uitgezonden door Arte-televisie tussen 19:00 uur en 19:45 uur. Het is een film in HD-kwaliteit met een beeldformaat van 16:9. De eerste herhaling staat gepland voor woensdag 15 april, 's ochtends om 09:10 uur, de tweede voor zaterdag 18 april, eveneens in de ochtenduren, maar dan om 09:45 uur.
____________
Afbeelding: De Australische wetenschapper Kenneth Street. (Foto van Arte France, © Serge Ferrand.)

Flora en fauna op Breaksea Island in de Tasmanzee

Drie uitzendingen
Arte-televisie geeft de komende week driemaal de gelegenheid om — via een documentaire film getiteld Neuseelands Fjorde, welke filmer Lothar Zimmermann in 2008 voor de Südwest Rundfunk (SWR) heeft gerealiseerd — kennis te nemen van een hele reeks van uitzonderlijke toestanden en gebeurtenissen op Breaksea Island ten zuidwesten van Nieuw-Zeeland in de Tasmanzee.
De eerste uitzending is op vrijdag 3 april, 's avonds tussen 20:15 uur en 20:59 uur. Herhalingen zullen worden uitgezonden op zaterdag 4 april 's nachts om 02:10 uur, enop woensdag 8 april, om 14:00 uur.


Unieke situatie
Natuurfilmer Lothar Zimmermann heeft natuurbeschermers mogen begeleiden naar Breaksea Island, dat ze eens per jaar bezoeken en dat verder nooit toegankelijk is. De nauurbescherming aldaar is erin geslaagd dat eiland terug te brengen in de staat die het ongeveer driehonderd jaar geleden heeft gehad, en waardoor flora en fauna geheel hun gang hebben kunnen gaan. De documentaire laat zien wat daarvoor allemaal nodig was, wat eraan vooraf is gegaan voordat men dergelijke maatregelen heeft kunnen nemen en wat de resultaten thans zijn.

Flora en Fauna van Litouwen — op Arte-televsie

Onbekende schatten
Dat er in Litouwen nog veel te ontdekken valt voor ons westerlingen, is in culturele zin nog onlangs gebleken toen er in het Rotterdamse Goethe-Institut een tentoonstelling werd gehouden van Ex-Libris, die door kunstenaars in dat land werden gemaakt, en bij die gelegenheid is gebleken dat er op dat punt in dat Baltische land reeds een lange traditie bestaat.
Zo ligt het eveneens op het gebied van de flora en fauna van dat land. Wat weten we er eigenlijk van? En als er al eens een zinnetje in de marge te lezen valt, is menigeen verbaas over de inhoud?
Een klein Zwitserland in het Noorden van Litouwen? Veel in het wild levende dieren? Juist in dat deel van het land, met 120 meren, veel mist — en daardoor niet zelden in nevelen gehulde fenomenen — valt een schat aan natuurlijke toestanden en gebeurtenissen te zien, qua dieren: wilde zwijnen, wisenten en elanden; en tevens op het punt van natuurlijke ontwikkelingen in bos, planten en andersoortige begroeiing, en daarnaast heuvels en vlakke gebieden, rivieren en alles wat het hart van een natuurliefhebber in zo'n context begeert.


Documentaire op Arte-televisie
Op donderdag 2 april zendt Arte-televisie de documentaire Litauen uit over al deze aspecten van het relatief nabije, maar toch nog steeds zo verre, want al te onbekende land. Twee mannen met naar ons idee nogal Litouwse namen — Uldis Cekulis en Valdis Abols — zijn samen verantwoordelijk voor de inhoud van deze documentaire rolprent van bijna drie kwartier, die in 2008 opdracht van de regionale Duitse zender Norddeutsche Rundfunk (NDR) werd gerealiseerd. Deze film is te zien tussen 19:00 uur en 19:45 uur — een gelukkig tijdstip doordat dan in principe nog veel kinderen kunnen en zouden mogen meekijken —, en daarin maken we onder meer kennis met de natuurfotograaf Kazimieras Mizgiris, die veel van die 'geheime plekken' eerder heeft opgespoord en er beeldmateriaal van heeft verzameld. De film wordt door Arte-tv herhaald op dinsdag 7 april, 's middags om 14:00 uur.
__________
Afbeelding: Pussycat in de natuur van Litouwen. (Foto: NDR © NDR/Uwe Anders.)

Mieren — de vele gezichten van een wereldmacht

Een wereld op zich
Zij vormen een veelzijdig, sterk sociaal georiënteerde samenleving op zich. Ieder van hen beschikt over een enorme lichaamskracht en samen kunnen ze bergen verzetten. Ze voeren oorlogen en bedrijven akkerbouw, ze leveren stof — acidum formicicum: mierenzuur — voor medicamenten, zowel voor de allopathie als voor tal van alternatieve geneeswijzen. In middelen die door homeopaten worden aanbevolen ter verbetering van de afweerkrachten in het mensenlichaam komt dit zuur voor.
Onderling communiceren mieren via een codetaal, die bliksemsnel uiterst functioneel blijkt. Ze zijn eveneens in staat super snel gif te produceren.


Voor het eerst in beeld gebracht
Nog heel veel andere, interessante en verbijsterende aspecten kent het leven van deze nijvere dieren. Daarvan wordt nu één en ander vertoond in de natuurfilm, die de Westdeutsche Rundfunk op dinsdag 31 maart, tussen 20:15 uur en 21:00 uur uitzendt. Verantwoordelijk voor deze documentaire zijn filmer de Wolfgang Thaler en de mieren-onderzoeker Bert Hölldobler. Deze beiden hebben zich ten doel gesteld diverse aspecten van het leven van deze, individueel nauwelijks waarneembare, dieren in beeld te brengen. Het is hun ook gelukt de zogeheten camponotus van Borneo te filmen, de enige mierensoort die kan zwemmen en duiken. Daarvoor is niet zelden gebruik gemaakt van heel speciale filmtechnieken. Maar deze uitermate fascinerende documentaire biedt nog veel meer, niet zelden zeer onwaarschijnlijk geachte, feiten over deze siersoort. Zeer aanbevolen derhalve.

Onbekende feiten over vulkanen — zondag BBC 2

Twee zijden van één medaille
Het verschijnsel vulkaan staat de laatste maanden nadrukkelijk in de belangstelling op tal van televisiezenders, verspreid over Europa. De ene documentaire maakt u vertrouwd met het wel en wee van bewoners, die ergens in Zuid-Amerika in de omgeving van een vulkaan wonen en zich daardoor terecht bedreigd voelen, de andere film heeft als inhoud het archeologische onderzoek dat wordt gedaan naar een enorme eruptie ergens in de prehistorie, en weer een andere reportage houdt zich bezig met de gevolgen van vulkaanuitbarstingen tijdens de laatste eeuw(en).
Op zondag 29 maart presenteert Iain Stewart [1] op de Britse zender BBC Two Television — tussen 19:00 uur en 20:00 uur onze tijd — een film, die het fenomeen vulkaanuitbarsting van meerdere kanten belicht. Niet alleen bestaat het terechte 'verwijt' dat de uitbarsting van een vulkaan een uitermate destructief natuurverschijnsel is, maar deze weliswaar juiste doch eenzijdige vaststelling wordt in de presentatie aangevuld met de uitleg dat vulkanen niet alleen leven vernietigen, maar dat er zonder vulkanen geen leven op aarde mogelijk zou zijn geweest.
__________
[1] Iain Stewart (geboren 1964) is geoloog; als hoogleraar geoscience communication is hij verbonden aan de universiteit van Plymouth.
__________
Foto: (Professor) Iain Stewart.

Helvetia in de schaduw der lawines — op Arte-tv

Record
In februari 1999 werd Zwitserland geconfronteerd met circa duizend lawines, hetgeen neerkomt op gemiddeld bijna dertig per dag. Sedert het begin van de wetenschappelijke weerkunde — zeg maar: gedurende de achter ons liggende drie eeuwen — was dat aantal niet voorgekomen. Tijdens die bewuste maand hebben, als gevolg van dat enorme aantal lawines 'slechts' zeventien mensen hun leven verloren.


Het meest opvallende element aan die ongelukken met slachtoffers was dat het in alle gevallen toeristen betrof en dat al dezen zonder uitzondering gewoon buiten op straat werden getroffen, of als gevolg van onder zo'n lawine bedolven appartement zijn omgekomen.

Documentaire
Arte-televisie toont op vrijdag 20 maart, tussen 19:00 uur en 19:45 uur, de documentaire Im Schatten der Lawinen. Daarin wordt getoond wat er sedert die gedenkwaardige maand in 1999 is gebeurd, en heel speciaal in Evolène en Biel/Selkingen, waar de gevolgen van tien jaar geleden tot op de huidige dag worden gevoeld en ook merkbaar zijn. Met nadruk wordt gewezen op het feit dat er nu weinig of niets meer over is van de solidariteit, die onmiddellijk na de ramp bestond.


Het is een Zwitsers-Franse coproductie van 43 minuten, die onlangs is gereedgekomen, en die door Gieri Venzin is gerealiseerd voor Arte en de Zwitserse omroep SSR. De film, die op het beeldformaat 16:9 zal worden uitgezonden, wordt op vrijdag 27 maart, vanaf 09:10 uur 's ochtends door Arte-tv herhaald.
____________
Afbeeldingen
1. Voorbeeld van een lawine.
2. Restanten van een lawine, gewoon langs de weg.

De das op het Duitse eiland Rügen nader bekeken

Fabeldier Das
Op woensdag 18 maart wordt in het avondprogramma van de Duitse televisiezender Norddeutscher Rundfunk (NDR) een nieuwe aflevering gepresenteerd van de reeks Expeditionen ins Tierreich. Deze keer wordt het 'fabeldier' de das behandeld, en wel in een heel bijzondere omgeving: het eiland Rügen.
In sprookjes en fabels komen we de das al eeuwen lang tegen, en in de tiendelige reeks Nederlandse kinderboeken van A.D. Hildebrand over Bolke de Beer speelt Doris Das eveneens een rol van betekenis. Doch bijna niemand schijnt over ware kennis omtrent dit type marter te beschikken. Dierenfilmer Günter Goldmann is met de camera dit schuwe dier gevolgd, dat in de programmatoelichting van de NDR Meister Grimbart wordt genoemd. Daardoor krijgen we een veel beter beeld van wat het dier zoal onderneemt aan avondlijke tochten en wat hij aan trucs in huis heeft om aan eten te komen. Eens per jaar krijgt een das jongen, soms tot wel zes stuks. Günter Goldmann is erin geslaagd te filmen hoe liefdevol de Moeder Das met haar kroost omgaat.



Onderzoek van biologe
Biologe Gertrud Walliser onderzoekt eveneens het leven van de das, maar dan meer voor het verkrijgen van wetenschappelijk inzicht. Ook zij heeft de nodige nachtelijke tochten ondernomen om het gewenste 'plaatje' compleet te maken. Een van de dingen die zij wilde weten was, welke veranderingen in het leven van de das op Rügen heeft plaatsgegrepen nadat de beide Duitslanden zijn herenigd. Wat ze heeft ontdekt, is onder meer dat de das uitstekend kan leven met het 'boerenbedrijf' en dat het dier geen last schijnt te hebben van de nabije aanwezigheid van mensen, maar dat de aanleg van steeds meer wegen wel een probleem voor het dier vormt.
Deze natuurdocumentaire wordt via de NDR uitgezonden op woensdag 18 maart, tussen 20:15 uur en 21:00 uur.
____________
Afbeeldingen
1. De goedmoedige, schuwe das op Rügen. (Foto: NDR Fernsehen.)
2. De krijtrotsen van het eiland Rügen. (Foto: NDR Fernsehen.)

Grote en kleine vissen voor de kust van Zuid-Afrika

Samen op jacht onder water
Op zondag 8 maart presenteert de Britse televisiezender BBC One de vierde aflevering in de zesdelige reeks Nature's great events. Onder de titel The great tide worden de kijkers deelgenoot gemaakt van het feit dat voor de kust van Zuid-Afrika ieder jaar opnieuw een grote groep haaien, walvissen en dolfijnen en niet te vergeten zeevogels en zeehonden jacht maakt op enorme scholen sardines.
Natuurkenner bij uitstek, David Attenborough — die we in dit soort documentaires al veelvuldig zijn tegengekomen —, presenteert ook deze aflevering.


Elk jaar opnieuw
Volgens de tekst op de betreffende BBC-website is er sprake van een Armageddon, en wordt het gebeuren daarin beschreven als de meest spectaculaire gebeurtenis die zich in 's werelds oceanen afspeelt. Het is een uiterst spannende film waarin deze uitzonderlijke jacht wordt getoond, met daarbij opnamen onder water, aan het wateroppervlak en vanuit de lucht.
Ons wordt verklaard waarom en ook hoe die enorme school sardines in beweging komt en dan krijgen we te zien dat ze worden gejaagd door onder meer vijfduizend dolfijnen.

Vroege oerwouden in Europa op Arte-televisie

Eerste aflevering
Op maandag 23 februari start, op Arte-televisie, Mythos Wald, een tweedelige natuurdocumentaire. Daarin worden vroegere oerwouden in Midden-Europa besproken. De eerste aflevering draagt de titel Tierparadies und Schattenreich. Alle oer-wouden, die eens het oude Europa bedekten zijn inmiddels, geringe uitzonderingen daargelaten, verdwenen. De kijker krijgt de diverse historische achtergronden voorgeschoteld, en moet niet verbaasd zijn als hij verneemt dat zelfs de als nationale parken bekend staande instituten helemaal niet in overeenstemming zijn met de toestand zoals die in de oertijd was. Dat heeft wetenschappelijk onderzoek inmiddels aangetoond.
Tevens laat de film zien waardoor de oorspronkelijke situatie allengs is gedegenereerd en eveneens wat er zou moeten gebeuren om de status van anno ooit te kunnen herstellen.
Het is een film van Jan Haft, in HD-kwaliteit op het beeldformaat 16:9, die in 2008 werd gerealiseerd voor de Norddeutsche Rundfunk. Twee herhalingen zal Arte-televisie nog uitzenden: op woensdag 4 maart, vanaf 10:25 uur in de ochtend, en op vrijdag 6 maart, vanaf 01:30 uur in de nacht.

Tweede aflevering
In de tweede aflevering — die dinsdag 24 februari, eveneens tussen 20:15 uur en 21:00 uur door Arte-televisie zal worden uitgezonden, en waarvoor dezelfde technische gegevens gelden — wordt duidelijk gemaakt dat het beetje woud dat in Europa vandaag de dag resteert, nog steeds van immens belang is voor de natuur, en met name voor de planten- en dierenwereld. Zo krijgen we de gevechten van de mannelijke wilde zwijnen te zien, de bronst van de herten en eveneens is gefilmd hoe speelse jonge vossen in het voorjaar uit hun hol kruipen. Niet alleen wordt een analyse aangedragen van al hetgeen gebeurt, doch tevens wordt veel zichtbaar gemaakt dat tot nu toe voor de mens praktisch onzichtbaar is gebleven.
Deze, eveneens in 2008 door Jan Haft gerealiseerde documentaire wordt, net als deel één, binnen tien dagen nog tweemaal door Arte herhaald: op 4 maart om 11:10 uur — hetgeen betekent, direct in aansluitingop de herhalingvan het eerste deel — en hetzelfde geldt voor de tweede herhaling: op vrijdag 6 maart, vanaf 02:15 uur.
__________
De foto's zijn van NDR/Nautilus Film, tevens ©.

Zes keer Grote Gebeurtenissen in de natuur

Zesdelige reeks
Op woensdag 12 februari — om 22:00 uur onze tijd — gaat op BBC One Television een zesdelige natuurserie van start met de overkoepelende titel Nature's great events. In de eerste aflevering, die een uur duurt, en The great melt heet, wordt getoond dat in het poolgebied elk jaar opnieuw enorme hoeveelheden ijs smelten, hetgeen gevolgen heeft voor alle dieren die in dat gebied leven. David Attenborough — die zich intensief met alle thema's bezighoudt die op de natuur betrekking hebben en mede daardoor de verantwoordelijkheid heeft van diverse tv-documentaires en natuurseries, presenteert de aflevering.
In principe kan men er bij zo'n nieuwe reeks van uit gaan dat er elke week één aflevering zal worden uitgezonden.
__________
Afbeelding: Poolijs

Poolberen en grizzlyberen — bovenaan de globe

Beren aan de top
Vrijdag 23 januari, tussen 21:00 uur en 22:00 uur onze tijd — dus als concurrentie voor het in het hieraan voorafgaande artikel over Katten op stap, aangezien dat door Animal Planet op hetzelfde tijdstip zal worden uitgezonden — presenteert BBC 2-televisie in de serie Natural world een documentaire over ijsberen en grizzlyberen, over hun leefgebied en de veranderingen die daarin, niet eens zo langzaam maar wel heel zeker, reeds nu plaatsgrijpen, en dat in de zeer nabije toekomst nog veel meer zullen doen, als gevolg van de klimaatveranderingen, die druk gaande zijn — al bestaan er nu nog steeds hele volksstammen die de opwarming van de aarde en ook de smeltende poolkappen, alsmede alles wat daarbij hoort — negeren dan wel zelfs ontkennen of menen dat alles wel anders zal eindigen als de kenners van de ontwikkelingen schetsen.
De natuurdocumentaire die de BBC ons vrijdagavond aanbiedt, toont dat het leefgebied van de ijsberen aan de Noordpool al behoorlijk is geslonken. Dat heeft echter tot gevolg dat de grizzlyberen naar het noorden steeds meer ruimte krijgen, maar dat dit volstrekt niet heeft geleid tot conflicten. Inmiddels is gebleken dat de beide soorten heel goed kunnen samenleven.
____________
Afbeeldingen
1. IJsbeer van de Noordpool.
2. Grizzlybeer regelt het verkeer.

Poesen en Katers tijdens Hoogtijdagen op stap

Vrijdag 23 januari kunt u — tussen 21:00 uur en 22:00 uur — op de televisiezender Animal Planet kijken naar de natuurfilm Cats of Claw Hill. Besproken daarin worden onder meer welke mogelijkheden tot geboortebeperking er voor katten bestaan.
De inleidende tekst naast een aardige kattenfoto, opgenomen in de VPRO-Gids van deze week, luidt:
"De poes is geen monogaam dier. Zij laat zich in haar krolse periodes dekken door verscheidene mannetjes. De vader van de kitten blijft dus onbekend."
Het kan echter ook anders. In mei 1992 kreeg ik van een toekomstige poesenmoeder, die mij niet erg welgezind was, maar verliefd was op mijn rode kater, die geen zin had zich met haar in te laten — wellicht mede doordat hij ook niet meer aan haar wensen zou kunnen voldoen. Ze liet zich daarom toch maar door een andere kater dekken — een schitterende witte heer, die ik nog nooit in de buurt had gezien, maar die na enige dagen in haar directe omgeving te hebben doorgebracht, zijn zin kreeg en dat geldt ook voor de regenpartij. Opvallend was dat die kater na de volbrachte daad even omkeek en mij voor het raam van de keukendeur zag staan, zich direct omdraaide en mij is komen begroeten. Ik kreeg kopjes en luid gespin werd mijn deel toen ik hem achter de oren krabde en zei: "Nou, dan weet ik in ieder geval dat ze kinderen krijgt."
Negen weken heb ik haar niet gezien, maar op een zaterdagmiddag zag ik bij thuiskomst dat de moeder — van vijf kittens die ze in een kuiltje in de tuin had gedeponeerd — kater Wanja met haar tanden in zijn hals meesleurde naar de kinderen. Alle vijf hebben hem gaarne geaccepteerd en zich vol vertrouwen aan hem overgegeven.

Een tweede nest
Elf maanden later bracht diezelfde moeder mij nog eens vijf kittens, maar deze had ze gedurende de zoogperiode ergens achtergehouden. Zelf kwam ze een paar keer per dag flink eten, doch pas na negen weken kwam ze in drie etappes weer vijf kittens brengen: eerst twee, een paar uur later nog eens en toen nog één.
Al snel vormde zich uit die beide worpen één echtpaar. Sasja uit mei 1992 raakte verstrikt in zijn belangstelling voor Bontje uit de groep van april 1993. Dat werd een hecht stel dat vrijwel onafgebroken alles samen deed: wandelen, klimmen, het huis verkennen en wat niet al. Na enige jaren waren er helaas flink wat van de broers en zussen overleden, totdat alleen die beide overbleven. Na veertien jaar heeft onze Bontje het letterlijk opgegeven door het op dit ondermaanse voor gezien te houden. Zesendertig uur lang is Sasja bovenop haar blijven liggen, en mocht ik haar niet aanraken. Pas toen is hij uit zichzelf bij de keukendeur gekomen en gaf hij me te kennen dat ik moest meekomen. We hebben haar samen begraven.

Verdriet
Nooit had Sasja enig misbaar gemaakt of was hij een lastige kater geweest, maar Bontje was goed en wel overleden of Sasja werd onrustig en na een paar weken ging hij diverse keren per dag in de tuin zitten, deed zijn kop in de nek en slaakte een kreet alsof hij een coyote was, en dat enige malen per dag. En dan zijn er nog professoren die beweren dat dieren geen verdriet kennen en dat wij mensen dat alles hineininterpretieren.
Op een gegeven ogenblik ging Sasja ertoe over ook 's nachts zijn beklag te doen over zijn weduwnaarschap, en dat nam af en toe wat pijnlijke vormen aan, versterkt door het feit dat hij langzaam maar zeker doof geworden was.
Om een lang verhaal kort te maken: met een truc heb ik Sasja weten binnen te halen, waar hij, toen hij eenmaal de lievelingsplekken van zijn jeugdjaren is gaan inspecteren, steeds luider is gaan spinnen. Met de beide andere katers en de hond bemoeit hij zich weinig, al maakt hij nog steeds de indruk dat hij beseft de oudste te zijn en dus ook de baas van 't spul. Hij deinst er dan ook niet voor terug de kop van de hond opzij te duwen als hij vindt dat haar eten ook wel iets voor Sasja is. Zo duidelijk als wat.
Zijn vreselijke gejank is opgehouden op de dag dat hij, nu bijna 17 jaar, zijn intrek weer binnen heeft genomen.
____________
Afbeeldingen
1. Kater Bles rust uit van zijn avonturen.
2. Het echtpaar Bontje & Bles, hier tussen kristallen karaffen.