Poolberen en grizzlyberen — bovenaan de globe

Beren aan de top
Vrijdag 23 januari, tussen 21:00 uur en 22:00 uur onze tijd — dus als concurrentie voor het in het hieraan voorafgaande artikel over Katten op stap, aangezien dat door Animal Planet op hetzelfde tijdstip zal worden uitgezonden — presenteert BBC 2-televisie in de serie Natural world een documentaire over ijsberen en grizzlyberen, over hun leefgebied en de veranderingen die daarin, niet eens zo langzaam maar wel heel zeker, reeds nu plaatsgrijpen, en dat in de zeer nabije toekomst nog veel meer zullen doen, als gevolg van de klimaatveranderingen, die druk gaande zijn — al bestaan er nu nog steeds hele volksstammen die de opwarming van de aarde en ook de smeltende poolkappen, alsmede alles wat daarbij hoort — negeren dan wel zelfs ontkennen of menen dat alles wel anders zal eindigen als de kenners van de ontwikkelingen schetsen.
De natuurdocumentaire die de BBC ons vrijdagavond aanbiedt, toont dat het leefgebied van de ijsberen aan de Noordpool al behoorlijk is geslonken. Dat heeft echter tot gevolg dat de grizzlyberen naar het noorden steeds meer ruimte krijgen, maar dat dit volstrekt niet heeft geleid tot conflicten. Inmiddels is gebleken dat de beide soorten heel goed kunnen samenleven.
____________
Afbeeldingen
1. IJsbeer van de Noordpool.
2. Grizzlybeer regelt het verkeer.

Poesen en Katers tijdens Hoogtijdagen op stap

Vrijdag 23 januari kunt u — tussen 21:00 uur en 22:00 uur — op de televisiezender Animal Planet kijken naar de natuurfilm Cats of Claw Hill. Besproken daarin worden onder meer welke mogelijkheden tot geboortebeperking er voor katten bestaan.
De inleidende tekst naast een aardige kattenfoto, opgenomen in de VPRO-Gids van deze week, luidt:
"De poes is geen monogaam dier. Zij laat zich in haar krolse periodes dekken door verscheidene mannetjes. De vader van de kitten blijft dus onbekend."
Het kan echter ook anders. In mei 1992 kreeg ik van een toekomstige poesenmoeder, die mij niet erg welgezind was, maar verliefd was op mijn rode kater, die geen zin had zich met haar in te laten — wellicht mede doordat hij ook niet meer aan haar wensen zou kunnen voldoen. Ze liet zich daarom toch maar door een andere kater dekken — een schitterende witte heer, die ik nog nooit in de buurt had gezien, maar die na enige dagen in haar directe omgeving te hebben doorgebracht, zijn zin kreeg en dat geldt ook voor de regenpartij. Opvallend was dat die kater na de volbrachte daad even omkeek en mij voor het raam van de keukendeur zag staan, zich direct omdraaide en mij is komen begroeten. Ik kreeg kopjes en luid gespin werd mijn deel toen ik hem achter de oren krabde en zei: "Nou, dan weet ik in ieder geval dat ze kinderen krijgt."
Negen weken heb ik haar niet gezien, maar op een zaterdagmiddag zag ik bij thuiskomst dat de moeder — van vijf kittens die ze in een kuiltje in de tuin had gedeponeerd — kater Wanja met haar tanden in zijn hals meesleurde naar de kinderen. Alle vijf hebben hem gaarne geaccepteerd en zich vol vertrouwen aan hem overgegeven.

Een tweede nest
Elf maanden later bracht diezelfde moeder mij nog eens vijf kittens, maar deze had ze gedurende de zoogperiode ergens achtergehouden. Zelf kwam ze een paar keer per dag flink eten, doch pas na negen weken kwam ze in drie etappes weer vijf kittens brengen: eerst twee, een paar uur later nog eens en toen nog één.
Al snel vormde zich uit die beide worpen één echtpaar. Sasja uit mei 1992 raakte verstrikt in zijn belangstelling voor Bontje uit de groep van april 1993. Dat werd een hecht stel dat vrijwel onafgebroken alles samen deed: wandelen, klimmen, het huis verkennen en wat niet al. Na enige jaren waren er helaas flink wat van de broers en zussen overleden, totdat alleen die beide overbleven. Na veertien jaar heeft onze Bontje het letterlijk opgegeven door het op dit ondermaanse voor gezien te houden. Zesendertig uur lang is Sasja bovenop haar blijven liggen, en mocht ik haar niet aanraken. Pas toen is hij uit zichzelf bij de keukendeur gekomen en gaf hij me te kennen dat ik moest meekomen. We hebben haar samen begraven.

Verdriet
Nooit had Sasja enig misbaar gemaakt of was hij een lastige kater geweest, maar Bontje was goed en wel overleden of Sasja werd onrustig en na een paar weken ging hij diverse keren per dag in de tuin zitten, deed zijn kop in de nek en slaakte een kreet alsof hij een coyote was, en dat enige malen per dag. En dan zijn er nog professoren die beweren dat dieren geen verdriet kennen en dat wij mensen dat alles hineininterpretieren.
Op een gegeven ogenblik ging Sasja ertoe over ook 's nachts zijn beklag te doen over zijn weduwnaarschap, en dat nam af en toe wat pijnlijke vormen aan, versterkt door het feit dat hij langzaam maar zeker doof geworden was.
Om een lang verhaal kort te maken: met een truc heb ik Sasja weten binnen te halen, waar hij, toen hij eenmaal de lievelingsplekken van zijn jeugdjaren is gaan inspecteren, steeds luider is gaan spinnen. Met de beide andere katers en de hond bemoeit hij zich weinig, al maakt hij nog steeds de indruk dat hij beseft de oudste te zijn en dus ook de baas van 't spul. Hij deinst er dan ook niet voor terug de kop van de hond opzij te duwen als hij vindt dat haar eten ook wel iets voor Sasja is. Zo duidelijk als wat.
Zijn vreselijke gejank is opgehouden op de dag dat hij, nu bijna 17 jaar, zijn intrek weer binnen heeft genomen.
____________
Afbeeldingen
1. Kater Bles rust uit van zijn avonturen.
2. Het echtpaar Bontje & Bles, hier tussen kristallen karaffen.

Mysterieuze tijgerhaaien op diverse plekken in zee

Feiten of deels fictie?
Op woensdag 20 januari — 's avonds tussen 20:15 uur en 21:00 uur — zal de Westdeutsche Rundfunk (WDR), een van de zogeheten Dritte Programme, weer een natuurdocumentaire uitzenden. Deze keer is het onderwerp de tijgerhaai. Hoewel het dier tot de grootste en mooiste roofvissen behoort, die niet alleen pijlsnel en volkomen onberekenbaar zijn, maken ze de indruk dat ze qua voedsel eveneens onverzadigbaar zijn.
Verder heeft het dier de reputatie dat het overal ter wereld aan overvolle stranden opduikt en daar hele volksstammen in paniek doet raken, met alle gevolgen van dien. Maar . . . wat was er eigenlijk eerst: de wereldwijde paniek, waardoor films als Jaws zo populair werden — al hebben insiders wel eens gemeld dat de bewuste haaien in al die films slechts een symbolische functie hadden en dat het over het dreigende wereldcommunisme ging dat via de stranden van alle landen zou binnenkomen — of is het zo dat sedert de vertoning daarvan de angst is toegenomen. Is hier eventueel sprake van zeemansgaren en visserslatijn? Natuurfilmer Sigurd Tesche ging op onderzoek uit en wat hij allemaal heeft vastgesteld is — in ieder geval ten dele — te zien in de film die dinsdagavond te zien zal zijn op het scherm. De WDR herhaalt de film op woensdag 21 januari 's middags om 15:00 uur.

BBC Natural world — Dieren in Indiaas Ghats-bergen

Zes meter regenwater
In de BBC tv-reeks Natural world biedt presentator Sandesh Kadur — van de aflevering die hedenavond via BBC Two Television zal worden uitgezonden, tussen 21:00 uur en 22:00 uur, onze tijd, enig inzicht in Mountains of the Monsoon.
Op slechts enkele uren afstand van het drukke zakenleven dat zich in de stad Bangalore afspeelt, vindt de voormalige zakenman maar tegenwoordige milieuverdediger Sandesh Kadur, en de natuurwonderen die hij daar beleeft, laat hij ons zien in de nieuwste aflevering van Natural world.
De toppen van de Ghats-bergen in het westen en de afgelegen dalen krijgen jaarlijks zes meter regenwater te verduren. Toch leven in die omgeving flink wat wilde dieren. Naast de bekendere als olifanten, tijgers en pauwen, komen we er een paarse kikvors tegen met heel aparte kop, en een aap die manen en een staart heeft als ware hij een tijger.

Een levende legende — de grote witte haai

Tien jaar gedragsstudie
In de reeks natuurdocumentaires van de BBC welke veel internationale bekendheid heeft verworven met de serie-titel Natural world, zeendt BBC Two-television zondag 4 januari, aan het einde van de middag en het begin van de avond (17:40-18:30 uur onze tijd) een nieuwe aflevering uit in deze reeks: over een man, de Zuid-Afrikaan Mike Rutzer, die de speelfilm Jaws nooit heeft gezien en daardoor niet bevooroordeeld is geraakt over het verschijnsel grote witte haai, en er derhalve ook niet de geringste problemen mee heeft om samen met die reuzenhaaien te zwemmen. Dat doet hij inmiddels tien jaar en hij heeft daarbij ook nog nooit gebruik gemaakt van een beschermende kooi. Hij heeft zoveel tijd met deze dieren doorgebracht dat hij zelfs heeft leren denken als zij, en dat heeft hem voor eventuele onverwachte gruwelen beschermd.
Om deze dieren nog beter te leren begrijpen, heeft Mike Rutzer besloten ze te volgen naar een hinderlaag voor zeehondjes, om op die manier getuige te kunnen zijn van het jaaggedrag van de witte haai.
__________
Afbeelding: Een vriendelijk lijkende, want schijnbaar 'lachende' haai. (Fotot: BBC 2 Television.)

Onvoorstelbare invasies — zwermen in de natuur

Twee delen
De Britse televisiezender BBC One presenteert op zondag 4 januari — tussen 22:00 uur en 23:00 uur onze tijd — de eerste helft van een tweedelige natuurfilm getiteld Swarm; Nature's incredible invasions. De eerste aflevering, When worlds collide, biedt de kijker — door gebruik te maken van de meest geavanceerde cameratechnieken, waarme in het hart van een zwerm kan worden doorgedrongen — een blik op de wereld vanuit het perspectief van zulke zwermen dieren, en bedenkt de eventuele gevolgen die het dagelijks bestaan van de mens ondergaan van deze 'opeenhopingen' van dieren van één soort.


Zo krijgen de kijkers te zien hoe een zwerm bijen — de zogeheten killer bees — in Costa Rica de aanval opent op een internationale voetbalwedstrijd. In de Illinois River imaakt een zwerm zilverkarpers — een soort die als alien wordt gekwalificeerd — niet alleen de rivier onveilig, maar tevens de boten die erop varen en hebben ze zelfs mensen verwond.
In Australië heeft een zwerm van miljoenen muizen de landerijen van enkele farms op een manier geplunderd, die sommigen doet geloven dat de film is gemanipuleerd. En dat is nog niet alles: u krijgt meer verbijsterends te zien. Presentator is David Tennant.

Diverse uitzendingen
De film wordt op het genoemde tijdstip niet alleen maar op BBC One uitgezonden, mar eveneens op het BBC HD-kanaal. En twee dagen later wordt op laatstgenoemde zender — maar dan een uur later — deze 'halve documentaire' herhaald.
Het tweede deel zal, als er geen al te spectaculaire dingen gebeuren, ongetwijfeld de volgende zondag, op of omstreeks hetzelfde tijdstip, worden uitgezonden.